در حال حاضر انواع ظرف های پخت و پز از استیل ضد زنگ، سری سرامیک ، تابه ها و قابلمه های مسی، دیگ با روکش تفلون نچسب و آلومینیوم در بازار بسیار دیده می شوند و در سال های اخیر جای ظرف های چدنی (Cast-iron cookware) قدیمی و پرطرفدار را گرفته اند. ولی در حقیقت هیچ یک از این ظرف های آشپزخانه تاکنون امنیت و دوامی مانند قابلمه ها، تابه ها و دیگ های چدن را نداشته اند. برای همین است که هر چه می گذرد مردم از محاسن و مزایای تهیه ی غذا درون ظرف های چدنی آگاهی بیشتر پیدا می کنند و این نوع ظروف روز به روز پرطرفدارتر می شود. شما اگر الان به بازار بروید، خواهید دید که قابلمه ها، تابه ها و دیگ های چدنی مجددا جای خود را پیدا کرده روی کار آمده اند و در بیشتر مغازه ها مشاهده می شوند. پس پیشنهاد ما به شما این است، اگر در خانه دارای ظروف چدنی از قدیم هستید، توجه کنید که آن را بیشتر استفاده نمایید. و اگر ظروف چدنی ندارید، به بازار بروید و دست کم یک تابه از جنس چدن برای منزل تهیه نمایید.
در این متن، ظرف های چدنی را با دقت بررسی می نماییم، عیب ها و مزایای ظروف چدنی را خواهیم گفت و موارد برجسته را موقع کاربرد ظروف چدنی را نیز مورد بحث قرار می دهیم.
آیا می توان ظروف چدنی در رستوران ها بکار برد؟
بله! نه فقط می توان بکار برد، بلکه خیلی از این رستوران ها طرفدار تهیه انواع غذاها را در تابه ها و قابلمه های چدنی هستند. حتی ظرف های چدنی اصل در یک سری جاها به جای ظرف ها سرو غذا هم در رستوران های مشهور بکار می روند.
ظرف های چدنی چه قیمتی دارند؟
به دلیل مراحل راحت و ساده ی تولید ظرف های چدنی قیمت این نوع ظرف ها بسیار به صرفه می باشد. اگر قیمت ظروف چدنی را با دیگر ظرف های روکش دار نچسب مورد مقایسه قرار دهید، می توانید اختلاف قیمت و مقرون به صرفه بودن ظرف های چدنی را متوجه شوید. بعلاوه باید این مورد را مد نظر قرار داد که اگر این روکش ها در ظروف نچسب ار بین بروند مجددا نمی توان آن را بازسازی و تعمیر نمود و در واقع بلا استفاده خواهند شد، اما ظرف ها چدنی از راه های گوناگون مجددا دارای قابلیت تعمیر و بازسازی می باشند و برای همین اگر این ظروف را در آشپزخانه خود داشته باشید تا مدت های طولانی خواهید توانست به لحاظ اقتصادی صرفه جویی نمایید. اگر به طورمنظم ظروف چدنی را بازسازی نمایید، عمر این ظروف بسیار بیشتر خواهد شد و برای مدت طولانی خواهید توانست از آن ها در آشپزخانه خود استفاده نمایید.
اگر ظرف های چدنی زنگ بزنند بلا استفاده می باشند؟
خیر. اگر ظروف چدنی تان دچار زنگ زدگی شده است، فقط باید با سیم ظرفشویی آن لایه ی زنگ زده را از روی چدن جدا نمایید و یک بار دیگر ظرف چدن را تعمیر و بازسازی نمایید. جهت راحتی بیشتر از شوینده های قوی می توانید بهره ببرید تا لایه زنگ زده را بدون زحمت زیاد جدا نمایید. ولی باید از سمی نبودن این شوینده ها مطمئن شوید تا ترکیبات سمی و خطرناک جذب ظرف نشود.
آیا ظرف های چدنی حرارت را مساوی پخش می نمایند؟
خیر. شاید فکر کنید بدنه کلفت ظروف چدنی سبب خواهد شد تا حرارت به شکلمساوی پخش شود، ولی باید آگاه باشید که خیلی از مواقع قابلمه ها و تابه های چدنی به خاطر بودن جاهای سرد موقع پخت و پز این می تواند از معایب این ظروف باشد. اگر می خواهید از پخت کامل غذا اطمینان یابید، پیشنهاد ما این است موقع آشپزی ظروف چدن را کامل حرارت دهید و گرمای آن را تا جای کممکن زیاد نمایید.
آیا آهن ظرف های چدنی جذب غذا هنگام پخت خواهد شد؟
بله، ولی اغلب موقع تهیه غذاهای اسیدی این اتفاق می افتد. برای همین خیلی از کارشناسان تاکید دارند، غذاهای اسیدی در ظرف های چدن پخته نشوند. این نوع غذاها علاوه بر اینکه سبب نابودی روکش روغنی موقع تعمیر ظرف های چدنی خواهند شد، بلکه سبب ایجاد زمینه برای ترشح آهن و جذب آن با مواد غذایی را مهیا می سازند. باید گفت که آهن سمی نیست، ولی سبب تغییر طعم و مزه غذا خواهد شد. پس اگر فهمیدید مزه و طعم غذا مانند طعم آهن است، باید مقدار اسیدی که در مواد اولیه غذا است را بررسی نمایید و حتی الامکان از ظرف های دیگر پخت و پز جهت تهیه غذا استفاده نمایید.
آیا مایع ظرفشویی را در شستن ظرف های چدنی می توان بکار برد؟
بله. از تفکرات اشتباه درباره ی ظرف های چدنی این است که مایع ظرفشویی را در شستن ظرف های چدنی نمی توان بکار برد. همانگونه که آگاهی دارید بازسازی ظرف های چدنی و به وجود آمدن لایه ی روغنی در این نوع ظرف ها برای نگهداری روکش نچسب لازم می باشد. برای همین خیلی از آشپزها اغلب جهت از بین رفتن این لایه نگرانند و فکر می کنند مایع ظرفشویی آن را زودتر از بین می برد. ولی باید بگوییم کاربرد اندازه ی ایده آل از مایع ظرفشویی هیچ گونه اثر بدی در ظرف های چدنی و لایه روغنی آن ها ندارد. ولی یک مورد برجسته این که سریعا بعد از شستن و آبکشی باید ظروف چدنی را خشک نمایید و آن ها را در جایی بدون رطوبت بگذارید. و اگر نه این نوع ظرف ها زنگ می زنند. موردمورد توجه دیگر این که بازسازی ها و مراقبت های منظم ظرف های چدنی را در زمان های تعیین شده ی منظم انجام دهید. با مطالعه ی متن “کاربرد ظروف چدنی در اولین بار” خواهید توانست راه درست بازسازی و کاربرد صحیح چدنی را کاملا بخوانید.
ظرف های چدنی دارای چه فوایدی می باشند؟
ظرف های چدنی سالم و بهداشتی می باشند
تاریخ این ظروف به ۲۰۰۰ سال پیش و یا بیش تر می رسد، پس اگر این ظرف ها سبب سلامت افراد را به خطر می انداختند، قطعا تا کنون بکار گرفته نمی شدند. ولی این مورد در دیگر ظرف های جدید تهیه ی غذا نیست و خیلی از ظرف های بازار بعلاوه دارا بودن کیفیت پایین، سلامت افراد مصرف کننده را نمی توانند تضمین نمایند. مثلا ظرف های جنس آلومینیوم که خیلی از خانوارها آن آن ها را در حال حاضر بکار می برند، موقع پخت و پز به محض تماس با مواد غذایی واکنش خواهند داد و مقدار زیادی آلومینیوم را جذب غذا می نمایند. ظرف های نچسب تفلون هم خیلی ساده خط و خراش بر می دارند و بخش هایی از تفلون کنده شده وارد مواد غذایی خواهند شد و سبب مسمومیت های غذایی می شوند. ظروف آشپزی دارای روکش سرامیکی یعنی همان ظروف سرامیکی معروف روکشی لعابی دارند که اغلب دارای فلز سمی سرب می باشد و برای همین این نوع ظرف ها قرند فلز سنگین سرب را به خوراکی جذب نمایند. پس تنها ظرف های مورد استفاده که سالم تر می باشند، ظروف چدن می باشند که در خیلی از جا دارای کیفیت و کاربرد بسیاری هستند. ولی باید بدانی که ظرف های چدن در تماس با مواد خوراکی اسیدی واکنش نشان خواهند داد. ولی با این همه اگر فرآیند بازسازی آن ها دقیق انجام شود، لایه محافظ روغنی که روی سطح ظرف به وجود آمده تقریبا قادر است جلوی این نوع واکنش ها را بگیرد. بعلاوه آهنی که از این ظرف ها ترشح می شود برای سلامتی خطری نخواهد داشت، بعلاوه یک ماده معدنی مفید است که تاثیر مثبتی در سلامتی جسمانی دارد و مشکل افرادی که دارای کمبود آهن هستند را تا حدودی حل کند.
ظرف های چدنی بسیار با دوام و مقاوم می باشند
با توجه به اینکه این ظروف سنگین هستند، بسیار با دوام و مقاوم می باشند. اگر ظرف های چدنی به طور صحیح بکار روند و به شکل منظم مراحل بازسازی آن انجام شود، حتی قادرند بیش از صد سال نیز دارای عمر مفید باشند. از طرفی این ظروف اغلب به طور کامل یک دست می باشند و همه ی بخش ها از چدن است. پس در جدا شدن دسته و دیگر بخش ها هیچ جای نگرانی نیست و کیفیت همه ی قسمت های ظروف چدن اغلب تضین شده است. همه ی ظرف های آشپزی مانند ظرف های تفلون نچسب بعد از گذشت مدتی فرسوده خواهند شد و با نابودی لایه ی نچسب بلا استفاده می شوند. ظرف های چدن هم این ویژگی را دارند و به دلیل کاربرد زیاد از آن خط و خراش بر می دارند و زنگ می زنند. ولی موردی که در ظروف چدنی وجود دارد این می باشد که خیلی ساده مجددا آماده سازی می شوند و با انجام موارد گفته شده در فرآیند بازسازی ماند اول سالم و کاربردی می باشند.
تهیه ی غذا در ظروف چدنی با روغن کمتر انجام خواهد گرفت
اگر آشپزخانه تان را به ظروف چدنی مجهز نمایید و ظرف های آلومینیوم و استیل را دور بریزید، می توانید ببینید روغن مصرفی شما برای آشپزی تا چه حد کاهش می یابد. ولی باید بدانید که تهیه ی غذا در ظرف های چدنی مقداری فرق می کند. موقع پخت و پز درون ظروف چدن اول باید آن را کاملا گرم کنید، بعد روغن را بریزید و با چرخاندن تابه روغن را در همه ی ظرف پخش نمایید. تنها کافی است تا یک لایه نازک از روغن که همه ی سطح ظرف را گرفته باشد، همین برای تهیه ی غذا در ظرف چدنی لازم است و اینگونه قادرید در روغن مصرفی صرفه جویی نمایید و وجود خطرات غذاهای چرب برای شما از بین برود.
اگر ظرف های چدنی به طور صحیح بازسازی شوند قادرند به شکل ظرف های نچسب ایفای نقش کنند. همانگونه که آگاه هستید ظرف های چدنی پیش از کاربرد باید یک بار از مراحل تهیه و بازسازی رد شوند. بعد از عبور از مراحل ساخت اولیه یکی روکش روغنی بر روی سطح ظروف چدنی ایجاد می شود و سبب می شود تا ظرف هایی نسبتا نچسب به دست آید. هرچند ویژگی نچسب بودن تابه های چدنی ار دیگر ظرف های نچسب کم تر می باشد، ولی با توجه به اینکه دارای مواد خطرناک تفلون نیست سبب خواهد شد کاربرد ظرف های چدنی هوشمندانه باشد. از طرفی ظرف های معمول تفلون نچسب بعد از گذشت مدت زمانی ویژگی نچسبی شان را از دست خواهند داد و به ظروفی بلا استفاده مبدل خواهد شد، اما بازسازی و ایجاد روکش روغنی برای به وجود آمدن لایه ی نچسب سبب بیشتر شدن دوام و عمر ظرف های چدنی خواهد شد.
ظرف های چدنی انتخابی عالی برای پخت و پز با گرمای بسیار زیاد هستند
این مزیت از برجسته ترین خاصیتهای ظرف های چدنی محسوب می شود و سبب می شود تا شما انواع غذاها را با بیشترین گرمای ممکن بدون هیچگونه نگرانی تهیه کنید. این مزیت سبب شده تا ظروف چدنی، به ظروفی پرطرفدار برای آشپزان ماهر و فعال در عالی ترین رستوران ها مبدل شوند.
ظرف های چدنی جلوی سوختن غذا را خواهند گرفت
اگر جهت حرارت دادن ظروف چدنی مدت کافی نگذارید و سریعا بعد از ایجاد حرارت مواد اولیه را درون ظرف بریزید، ممکن است بخش هایی از مواد غذایی بسوزد. برای همین خیلی از مصرف کنندگان پیش از اینگه پخت و پز را شروع نمایند به طور کامل ظروف چدن را گرم می کنند تا کاملا حرارت ببینند. جریان سریع حرارت ظرف های چدنی در برابر ظرف های آلومینیوم و مس خیلی کم تر است و بعلاوه با توجه به این موضوع که امکان ایجاد بخشهای سرد در ظروف چدن مانند ظرف های استیل زیاد است، پیشنهاد می کنیم جهت داشتن یک پخت و پز ایده آل و یک غذای کاملا یک دست تهیه و پخته شده حداقل به مدت دو تا سه دقیقه پیش از پخت و پز ظرف چدن را حرارت دهید تا کاملا گرم شود. به این شکل همه ی بخش های چدن در مدت پخت و پز داغ می ماند و جلوی سوختن بعضی از بخش های غذا را می گیرد.
ظرف ها چدنی از خام شدن غذا را خواهند گرفت
در صورتی که ظرف چدن را مدتی روی حرارت بگذارید، گرمای آن بسیار زیاد خواهد شد و شما حتی بدون لمس ظرف، حرارت ظرف را حس می کنید. ولی اگر این مراحل را مجددا برای ظروف استیل ضد زنگ انجام دهید، فقط بخشی از استیل که روی حرارت است بسیار گرم خواهد شد و حتی گرمای ذره ای بالاتر از کف استیل بیشتر نخواهد شد، به گونه ای که خیلی ساده قادرید دست تان را در یک سانتی متری کف ظرف بگیرید. این فرق در حرارت دادن زیاد ظرف های چدنی خلاصه می شود که از حرارت دادن ظروف استیل ضد زنگ ده برابر بیش تر خواهد بود. یعنی اگر غذا را درون ظروف استیلی بپزید فقط بخشی از غذا که در تماس با حرارت می باشند می پزد و ممکن است دیگر بخش ها خام باشند. ولی ظروف چدن قادرند گرما را به چند سانتی متر بالاتر انتقال دهند و غذا به طور کاملا مغز پخت تهیه نمایند. پس اگر می خواهید غذاهایی مانند استیک و مرغ کاملا مغز پخت شوند ، ظروف چدنی گزینه ای عالی محسوب می شوند.
ظرف های چدنی در انواع مدل های پخت و پز و آشپزی کاربرد دارند
شما ظروف چدنی را برای برشته نمودن، کبابی، تفت و سرخ نمودن در مقدار کمی روغن و سرخ نمودن در روغن زیاد می توانید بکار ببرید. از طرفی دیگ های چدنی برای دم کردن و آب پز کردن انواع غذاها بسیار مناسب و کاربردی هستند. بعلاوه ظرف های چدنی به عنوان ظرف های فر و همچنین جهت تهیه ی انواع کیک و لازانیا هم می توانند بکار روند. در بیشتر دستورهای تهیه ی غذاها باید غذا را به طور مستقیم از شعله به درون فر انتقال دهید (و یا برعکس) با خرید ظرف های چدنی هم در هزینه ها صرفه جویی خواهد شد و هم خواهید توانست آشپزی راحت و با کم ترین زحمت آشپزی کنید.
می توان گفت محافظت از ظرف های چدنی راحت است
ظرف های چدنی تحت آزمایش ها و تست های سخت فیزیکی قرار گرفته می شوند و در صورت تماس با دیگر ظرف هی فلزی مخصوصا چاقوها هیچ گونه تاثیر بدی بر بدنه آن ها نخواهد ماند. بعلاوه موقع پخت و پز درون ظرف های چدنی خیلی آسان خواهید توانست ، ظروفی مانند کفگیرها و ملاقه های فلزی را بکار ببرید و هیچ ترسی برای نابودی روکش روغنی و در نهایت لایه ی نچسب نخواهید داشت. از طرفی ظروف چدنی اگر هنوز داغ باشند درون آب می توانند گذاشته شوند و برعکس دیگر ظرف های نچسبی که در بازار هستند در این صورت کیفیتشان باقی خواهد ماند. موقع شست و شوی ظرف های چدنی هم شما قادرید از شوینده ها استفاده نمایید و مراحل شستن ظروف چدنی را خیلی راحت انجام دهید. باید بدانید که مایع ظرفشویی سبب نابودی لایه روغنی نچسب نخواهد شد.
حتی مرغوب ترین ظروف چدنی هم از دیگر ظرف های پخت و پز مانند استیل ضد زنگ با همان خصوصیات دارای قیمت کمتری می باشند، این نوع ظرف ها واقعا خراب نمی شوند و با کاربرد بیشتر آنها کم کم با گذشت مدت ها کیفیت آن ها بیشتر خواهد شد. برای همین در بعضی از منازل این ظرف ها دارای عمر چندین سال پیوسته با توانی فوق العاده کارایی خود را دارند و در خیلی از جاها بکار می روند.