نکات مهم در خرید و انتخاب گلیم و جاجیم

گليم و جاجيم و تفاوت های آن ها

گليم (پلاس) نوعي قالي دست بافت با طرح ساده است از تار(پنبه يا پشم) و پود (پشم) بردار قالي بافي بافته مي شود. گلیم هر منطقه طرح خاص خود را داراست.  گليم کاربردهاي ديگري غير از فرش نيز در بين عشاير داشته است مثل نمک دان، زین اسب، نوار چادر و ... به طور کلي گليم بافي در هر کجا که گوسفند و بز و دامداری سنتی وجود داشته ، رايج بوده است.

جاجيم (جاجِم) نوعي زيرانداز دورويه است. جاجيم نوعي قالي دستباف است که از گليم نازک ‌تر است و آن را از نخ‌هاي رنگين و ظريف پشمي يا پنبه‌ اي يا ترکيبي از اين دو مي ‌بافند. يکي از ويژگي هاي مهم اين است که جاجيم‌ ها پرز ندارند و مي‌توان از هر دو روي آن استفاده کرد. يکي ديگر از کاربرد هاي آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است. همچنين جاجيم مناسب ترين چيزي بود که در گذشته روي کرسي مي‌انداختند. تعداد چله هاي جاجيم از گليم بيشتر ولي ظريف تر است ، همچنين نخ چله در جاجيم رنگي است. چله در جاجيم آشکار است و نقش آفريني مي کند، در حالي كه چله در گليم پنهان است و پود در پشت و رو نمايان و نقش آفرين است.از تفاوت هاي دیگر اين دو مي توان گفت که جاجيم قطعه بافي مي شود و آن را با عرض كم به شکل نوار مي بافند و سپس قطعات را به هم مي دوزند، درحالي كه گليم از جهت طول و عرض يك جا بافته مي شود.

نکات مهم در انتخاب گلیم و جاجیم 

انواع گليم و جاجيم

1- گليم سوزنی: گليم سوزني گليمي است که در آن علاوه بر رد شدن پود‌ها از ميان تار‌ها، نقش ‌هايي را نیز روي پود مي بافند يا سوزن‌ دوزي مي ‌کنند.

2- گليم ساده (بي‌چاک و چاکدار) : گليم ساده بي ‌چاک گليمي است که پود‌ها خيلي ساده و بدون مدل خاصي از ميان تار‌ها رد مي‌ شود و فقط ممکن است هر چند رج يک بار رنگ پود‌ها تغيير کند. اما در گليم ساده چاکدار، براي بافتن يک طرح بين پود‌ها به خاطر عوض کردن رنگ پود، فاصله مي افتد.

3- گليم سوماک: اين نوع گليم ها که معمولا طرح‌هاي پيچيده‌ تري دارد، ممکن است سينه‌ باف (بدون نقشه و کاملا ذهني) يا نقشه‌ باف ( از روي طرح از پيش تعيين شده) باشند. سوماک ظرافت بيشتري نسبت به انواع قبل دارد و پود آن بيشتر از جنس ابريشم است. نخ پودي که با آن يک طرح را بافته‌ اند، در پشت کار گره مي‌خورد و با پود ديگري طرح تازه را مي بافند و از ميان تار‌ها رد مي‌کنند.

4- گليم فرش: نوعي گليم است که بعضي از قسمت‌هاي آن داراي پرز است و به صورت برجسته در کار نمود پيدا مي‌کند. اين نوع گليم‌ ها معمولا ترکيبي از سوماک و قالي هستند که قسمت‌هاي گل و بوته و حاشيه‌هاي آن داراي پرز است.

5- پلاس : اين نوع فرش که در گذشته توسط روستاييان بافته مي شد، امروزه کاربرد کمتري دارد و کمتر بافته مي‌شود. پلاس فرشي است که در آن تار و پود، هر دو پنبه ‌اي هستند. پيش از اين، نوعي پلاس در بيشتر روستاهاي ايران بافته مي ‌شد که تار آن از جنس پنبه‌ بود و پود آن از رشته‌ هاي باريک شده‌ لباس‌هاي کهنه روستاييان بافته مي شد.

6- زيلو: نوعي ديگر از گليم هاست که تاروپودش هر دو پنبه ‌اي است و در اندازه‌هاي بزرگ بافته مي ‌شود. طرح و نقش زيلو ها معمولا هندسي و راه راه است.

گليم های دستبافت

1- گليم تمام پشم : گليم دستبافت تمام پشم گليمي است که تار، پود و پرز آن از جنس پشم باشد. اين نوع گليم ها به دليل جنس پرزها درشت بافت هستند. گليم هاي تمام پشم معمولا وزن زيادي دارند و از لحاظ قيمت ارزان ‌تر است و کمتر مي ‌توان نوع هنري با ظرافت بالاي بافت را در آن‌ها پيدا کرد.

2- گليم چله پشم : اين نوع گليم ها، جنس نخ تار (چله) از جنس پشم است ولي پرزهايش تنها از پشم نيست و ممکن است از مواد ديگر نيز در بافت آن استفاده شود.

3- گليم تمام ابريشم : گليمي که هم تار ، هم پود و هم پرز آن از جنس ابريشم است. اين نوع گليم ها معمولا بسيار ريزبافت است و ارزش هنري زياد و همچنين قيمت زيادي دارد.

4- گليم کف ابريشم : گليمي که چله آن از جنس نخ تار (چله) آن از پشم است ولي تمام زمينه آن از ابريشم بافته شده است.

5- گليم گل ابريشم: چله اين گليم از پشم است ولي گل‌ها و احيانا برگ‌ هاي موجود در نقشه از نخ ابريشم و بقيه پرزها از پشم بافته مي ‌شود. اين نوع گليم ها ممکن است قيمت کمتري نسبت به گليم تمام ابريشم داشته باشند اما ارزش هنري بالاتري دارند.

جنس نخ های گليم ماشينی

جنس نخ تار گليم های ماشینی معمولا از پلي ‌استر است. همچنين پود اين گليم ها معمولا از جنس پلي ‌استر و پنبه و جنس نخ خاب آن ها نيز معمولا از پلي‌استر و پنبه است. در ادامه به معرفي اين الياف مي پردازيم.

1- پشم : نوعي از گليم ها به طور عمده از پشم بافته مي شوند. گليم ماشيني پشم عمر بيشتري نسبت به گليم هاي بافته شده از الياف مصنوعي دارد.

2- الياف اکريليک : الياف اکريليک نوع ديگري از الياف هستند که در بافتن فرش ماشيني از آن ها استفاده مي شود. الياف مصنوعي اکريليک شباهت زيادي به الياف طبيعي پشم دارد و همچنين کيفيت بالا و قيمت مناسب ‌تري نسبت به پشم دارد. به طور کلي الياف اکريليک از نظر شکل ظاهري و حسي بسيار به الياف پشم نزديک هستند و گاهي تشخيص نوع جنس آن‌ها سخت مي شود. الياف اکريليک نسبت به پشم، رنگ ‌پذيري بهتري دارند و از نظر ظاهر گليم اکريليک زيباتراست.

3- پلي استر: پلي استر نوعي از الياف مصنوعي است که با عنوان ابريشم مصنوعي نيز شناخته مي شود. پلي‌ استر علاوه بر درخشندگي و زيبايي ، قيمت کمتري در مقايسه با اکريليک و پشم دارد. همچنين قابليت رنگ ‌پذيري ‌بهتري نيز دارد. در نتيجه تنوع رنگ و زيبايي گليم هاي بافته شده با الياف پلي‌استر يا ترکيب‌هايي از پلي‌استر و الياف ديگر مانند اکريليک بيشتر است.

  شرکت های سازنده گلیم و جاجیم

شرکت هايي که در زمينه توليد گليم فعاليت مي کنند زياد هستند. همچنين افرادي وجود دارند که به صورت شخصي به کار بافت و فروش گليم دست بافت مشغول هستند و گليم هاي بسيار زيبايي مي بافند. هر کدام از واحد هاي توليدي  گليم ها ، کيفيت و طرفداران خاص خود را دارند. برخي از برند هاي مطرح توليد کننده گليم عبارتند از : دنياي فرش، راگچري ، فرش هريس ، فرش بزرگمهر، بهارا ، فرش آرماني ، پارسه ، رستا ، چتر فيروزه، فرش توس مشهد ، آيکا ، اسپادانا ، فرش قانع، گلک ، رستا ، آنا فرش ، گالري نور و...

قيمت گلیم و جاجیم

قيمت گليم و جاجيم به عوامل مختلفي بستگي دارد. از جمله عوامل موثر در قيمت مي توان به نوع گليم و جاجيم، جنس پرز ، تار و پود ، تراکم ، شرکت بافنده و ... اشاره کرد. 

پيشنهاد مي کنيم پيش از خريد حتما ميزان بودجه خود را مشخص کنيد. همچنين بهتر است قبل از خريد ، نوع گليم و جاجيم مورد نظرتان را نيز انتخاب کنيد و رنگ و طرح گليم را براساس دکوراسيون خود انتخاب کنيد.